Gümüşhane zengin kültür birikimiyle ve doğal güzellikleriyle görülmeye değer bir şehirdir. Geçmişten günümüze kadar birçok âlim, ârif ve şair yetiştiren Gümüşhane, Anadolu’nun birçok şehri gibi az bilinen şehirlerimizdendir. Buna rağmen Gümüşhane’de âşıklık geleneğini devam ettiren ve Gümüşhane’yi anlatmayı kendilerine görev bilmiş âşıklar olmuştur.

Âşıklar, içinde yaşadıkları toplumun sözcüleri olmuşlardır. Halkın duygu ve düşüncelerini, acılarını, sevinçlerini, hasretlerini ve öfkelerini dile getirmenin yanı sıra beğendikleri şeyleri de övmüşlerdir. Övdükleri, övmeye değer gördükleri şeylerin başında doğup büyüdükleri topraklar gelmektedir. Kimi zaman âşıklar meclisinde kimi zaman da gurbette yazılan bu övgü dolu şiirler Gümüşhane’yi tanımamız ve keşfedebilmemiz için çok kıymetlidir.

Gümüşhane üzerine yazılan şiirlerde Gümüşhane’deki kültürel değerler ve doğal güzellikler hakkında bilgi bulmak mümkündür. Bu yönüyle âşıklar, şiirleriyle Gümüşhane’nin sosyal tarihine kaynaklık etmişler, tarihe not düşmüşlerdir. Gümüşhane denildiğinde akıllara ilk gelen pestil, köme, kuşburnu; Karaca Mağarası, Tomara Şelalesi âşıkların şiirlerinde işlenmiştir.

Bu yazımızda Gümüşhane’nin tanıtılmasına da katkı sunacağını düşündüğümüz bazı şiirleri sizlerin beğenisine sunmak istedik.

Âşık Figanî

“Figanî” mahlasıyla şiirler yazan İbrahim Okur, 15 Mart 1948'de Gümüşhane Merkez’e bağlı Çaltılı (Reksene) köyünde doğmuştur. Âşık Figanî, derdi Gümüşhane’yi anlatmak olan bir âşıktır. “Şirin Gümüşhane’ye” adlı şiirinde Gümüşhane’nin bereketli bağlarından bahçelerinden yöresel lezzetlerine kadar övgüyle bahsetmiştir:

…

Bahçe, sera, pestil, kömesi, balı
Ahledi, armudu, kuşburnu, alı
Göbek elmasıyla dutu şifalı
Selam olsun şirin Gümüşhane’ye

Pekmezi pişirir kızı, kızanı
Yaz gelince kaynar herle kazanı
Gelin yayık yayar fecir zamanı
Selam olsun şirin Gümüşhane’ye

…

Âşık Kul Nuri

Asıl adı Nurettin Türkkan olan Kul Nuri, Gümüşhane’nin en bilinen âşığıdır. 1955’te Gümüşhane’nin Kelkit ilçesine bağlı Yenice köyünde doğmuştur. Gümüşhane ve Kelkit sevgisini katıldığı birçok programda dile getirmiştir. İnternet ortamında sazından ve sesinden de dinleyebildiğimiz bir Gümüşhane Güzellemesi vardır:

Gümüşhane dağları
Deresinde bağları
Yamacında kuşburnu
Geçti elma çağları

Şiran’ın şelalesi
Uzaktan gelir sesi
Çeker gider gurbete
Hasret dolar sinesi

Âşık Nurhanî

Nurhanî mahlasıyla şiirler yazan Nuri Kaya, 1959 yılında Gümüşhane’nin Kelkit ilçesine bağlı Aziz köyünde doğmuştur. Âşık Nurhanî Gümüşhane ve Kelkit üzerine yazdığı şiirlerle memleketine olan sevgisini dile getirmiştir. Yazdığı şiirlerden bir tanesi de olan “Gümüşhane” adlı şiirinden bir kısım şöyledir:   

Hem babasın hemi ana
Yıllarca yâr oldun bana
Şiran, Kelkit başka mana
Ne şirinsin Gümüşhane

Karadeniz hayran sana
Zigana’dan aş bu yana
Torul, Kürtün hep yan yana
Bir alemsin Gümüşhane

Âşık Yaşar Demir (Âşık Demiroğlu)

Şiirlerinde önce “Çimenoğlu”, daha sonra “Demiroğlu” mahlasını kullanan Yaşar Demir 10 Mart 1962 tarihinde Gümüşhane’nin Kelkit ilçesine bağlı Sarışeyh köyünde doğmuştur. Âşık Demiroğlu millî ve manevî değerleri yaymayı, toplumun gözü kulağı olmayı ve hitap ettiği toplumu eğitmeyi bir âşığın en önemli misyonu olarak görmüştür. Gümüşhane’den ayrı kaldığı günlerde yazdığı “Gümüşhane” adlı şiirinde de hem millî ve manevî değerleri yaymaya çalıştığını hem de Gümüşhane’ye olan hasretini görmekteyiz:

…

Doğup büyüdüğüm yerler aklımda
Senden ayrı kaldım can Gümüşhane
Torul’u Kürtün’ü Köse yanında
Şiran’ı Kelkit’i şen Gümüşhane

Karacan mağaran, Sadak hazine
Tomara şelalen görseydim yine
Saygılı dedesi, torunu, nine
Örf adet cihana sun Gümüşhane.